çabucak hemen 4 yaşındaki çocuğunuzun anaokulundan konuta bir fotoğrafla döndüğünü hayal edin. Çocuğunuz bu resmi kendisinin yaptığını söylemiş oldu ve bir gurur abidesi olarak buzdolabının kapısına birliktece astınız, bu biçimdece çocuğunuz fotoğrafının meskenin görünür bir köşesinde sergilenmesinden gurur duyabilir. daha sonraki günlerde anaokulundan bir küme arkadaşı ve anneleri sizin meskeninizde verdiğiniz bir oyun kümesi daveti için size geldiler. O da ne! Çocuklardan biri bozdolabının kapağındaki fotoğrafın kendisine ilişkin olduğunu söylüyor ve onu geri istiyor. Ve fotoğraf nitekim de onun! Okuldaki fotoğraf çalışmasında özenerek yapmış ve daha sonrasında kaybettiğini düşünmüş. Okulda ve meskende fazlacaça üzülüp ağlamış. Bu durum karşısında utandınız, mahçup hissettiniz, tahminen ebeveyn olarak çocuğunuzun hakikat olmayan bu davranışı karşısında kendinizi ona yanlışsız bedelleri aktarabilmiş olmakla ilgili başarısız hissettiniz. Hatta tahminen buna sebep olduğu için yahut verdiğiniz eğitimi almadığını düşünerek derinde bir yerlerde çocuğunuza kızgın hissettiniz. Gördüğünüz üzere bir duruma dair birfazlaca farklı duyguyu hissedebilirsiniz. Pekala ancak bu sorunu nasıl çözeceksiniz? “Çocuktur bu yapar. Bilmiyor daha, vakit içinde öğrenir”
“Beni nasıl utandırır, ben onu bu biçimde mi büyüttüm”
“Bir diğerine ilişkin bir şeyi nasıl sahiplenir, bu düpedüz alıkoymak, hatta tahminen hırsızlık.” “Aman Ya Rabbi! Yoksa çocuğumu yanlışsız eğitemiyor muyum?”
Gibisi biroldukça fikir eşlik edebilir hislerinize. Fakat hisler ve kanıların içinde kaybolmaktansa bir adım geri atıp karşılaştığınız her sorunda izleyebileceğiniz bir rutin belirlemek uzun vadede epey daha kalıcı ve nitelikli sonuçlar verecektir. Bu örnekteki soruna mümkün bir tahlil planı geliştirirken, çocuğunuzun gelişim sürecinde şimdi her sorunda takip edebileceğiniz bir sorun çözme rutinini de birlikte incelemiş olalım.
Sorunla karşılaştığınızda :
1. Sorunu tanımlayın.
Sorunun sebebinin neler olabileceğini anlamaya çalışın. Sebepleri hakikat anlamak gerçek tahliller geliştirmenizi sağlar. Soruna bu türlü yaklaştığınızda tepkisel olmaktan kendinizi korumuş, daha pedagojik bir yaklaşım olan yanıtlayıcı moda geçmiş olursunuz. Yeri gelmişken tepkisel-yanıtlayıcı farkına da değinebiliriz.
Tepkisel olduğunuzda sırf görünen davranışa odaklanırsınız. Altındaki niçinleri ve gereksinimleri görmeye çalışmadığınız için çocuğunuzla olan alakanız de daha yüzeysel bir boyutta kalır. Lakin yanıtlayıcı olmayı tercih ettiğinizde görünen davranışın arkasındaki niye ve muhtaçlıkları anlamaya odaklanırsınız. bu biçimdece çocuğunuzla sorunu çözmeye yönelik attığınız her adım ilgimizi güçlendirir. Davranışına hudut koyabilirsiniz lakin duyguyu da anlamış ve çocuğa kendisinin anlaşıldığını yansıtmış olursunuz.
Bu örnekteki çocuk arkadaşının fotoğrafını epeyce beğenmiş olabilir. Birebir resmi kendisinin de çizmiş olabilmesini arzulamış olabilir. Kusursuz bulduğu bu resmi kendisinin çizdiğini duyduğunda sizin gözlerinizde parlayacak ışığı görmek istemiş olabilir. Birfazlaca sebebi olabilir. Çocuğunuzu anlamaya çalıştıkça altındaki gerçek niçini görmeniz ve bu sebebe yönelik bir tahlil geliştirmeniz kolaylaşacaktır.
2. Maksadı belirleyin.
Dileklerle gerçekteki davranışlar birebir şeyler değildirler. Bir şeyi epey arzulayabilirsiniz fakat onu yapmanız apayrı bir mevzudur. Toplumsal canlılar olduğumuz için isteklerimizi aksiyona geçirmedilk evvel bunun sonuçlarını ve muhtemel tesirlerini düşünürüz. Tam da bu sebepten her
arzuladığımızı yapmayız. İstek ile gerçeklik içindeki farkı kavramak gelişimsel bir marifettir. Çocuklar bu beceriyi toplumsal hayat ortasında bizlerin sayesinde öğrenirler. Bu örnekteki çocuk kendisine ilişkin olanla diğerine ilişkin olan içinde çabucak hemen tam bir net ayrıma gitmemiş olabilir. Ayrımın farkında olduğu biçimde dileklerini gerçeklik süzgecinden geçirecek olgunlukla olmayabilir. bu türlü, gerçek niçini anlamaya çalışmak sorunu çözmek konusunda hakikat amacı belirlemenize yardımcı olacaktır.
3. Alternatif tahliller bulun.
Sorunu tanımladınız ve muhtemel sebepleri belirledikten daha sonra maksadı belirlediniz. Bu etapta neyle uğraştığınızın ve neyi çözmeye çalıştığınızın net bir biçimde farkındasınızdır. Öyleyse, tahliller düşünmeye başlayabilirsiniz.
bir daha örneğimize dönecek olursak, bu çocuk fantezi ile gerçeklik içinde çabucak hemen tam bir ayrım yapabilme kapasitesine sahip değildir. ötürüsıyla ona vakit içinde bu farkındalığı edindirmek istediğinizi farz edelim. Bu durumda maksadınız çocuğunuza istek ile davranış içinde ve fantezi ile gerçeklik içindeki farkı öğretmek olabilir. bu biçimdece diğerine ilişkin olana bu türlü el uzatmasının önüne geçerek faziletli bir insan yetiştirmek gayenizi gerçekleştirebilirsiniz.
Amacınız belirli lakin bunu nasıl yapacağınız konusunda hala başınız karışık olabilir. Burada anahtar cümle “duyguyu cevapla ve davranışa hudut koy” biçimindedir. Şu biçimde bir cümle çocuğunuzun hisleri ve dilekleri konusunda farkındalık geliştirmesine yardımcı olabilir. “O resmi hakikaten epey beğenmiştin sanırım. Sen de bu biçimde bir fotoğraf çizmeyi fazlaca isterdin. Seni anlıyorum.” Çocuğun isteğine dair farkındalık kazandıracak cümleyi kurdunuz ve hissini şefkatle kabul ettiniz. “Ancak biliyor musun? Bu resmi epey beğendiysen arkadaşından aynısından bir tane de senin için çizmesini isteyebilirsin. Yahut seninle oturup birliktece bir daha epeyce beğeneceğin gibisi bir fotoğraf çizebiliriz. Zira farkındayım, arkadaşının çizdiği o resmi fazlaca beğenmiştin ve birebir fotoğraftan sende de olmasını istemiştin. ” Bu evrede çocuğa isteğini gerçekleştirebilmesi için alternatif tahliller düşündürdünüz. Bitti mi, tabi ki bitmedi
Artık de ona niye diğerine ilişkin olanı arzuladığı üzere sahiplenemeyeceğine dair kendi ahlaki aile bedellerinizi aktarmak durumundasınız. “her insanın kendine ilişkin şeyleri vardır. Örneğin, doğum gününde yaptığımız resmi hatırlıyor musun? Onu sen yapmıştın, o sana aitti. Tıpkı bunun üzere arkadaşının resmi de ona ilişkin ve doğruluk bizim için epey kıymetli. Bizim aile kuralımız her vakit doğruları söylemek ve diğerlerine ilişkin eşyalara müsaadesiz dokunmamak.” Bingo, çocuğa dileğini fark ettirdiniz, hissine şefkatle kucak açtınız, alternatif tahlil teklifleri sundunuz ve niye tekrar bunu yapmaması gerektiği konusunda aile bedellerinizi aktardınız. Utanma yok, utandırma yok, cezalandırma yok, bağlantı ve itimat var.
4. Bu alternatif tahlillerin nasıl işleyeceğini düşünün.
Oluşturduğunuz bu sorun çözme adımları üzerine düşünün. Çocuğunuzun kendi duygusu ve isteği üzerine düşünebilen ve aksiyonlarını buna bakılırsa düzenleyebilen bir birey olmasını istiyorsanız bunu evvela siz yapabilmelisiniz. Fotoğrafın ona ilişkin olmadığını her insanın önünde öğrendiğiniz andan beri hangi hisleri yaşadınız? Birinci etapta ne yapmak istediniz? Dönüp sizi utandırmış olduğu için siz de onu mu utandırmak istediniz? Aile kıymetlerinizi düşünüp, ilerde yanlış şeyler yapacağı dehşetiyle onu çabucak cezalandırmak mı istediniz? Yoksa çocuk canım bu, vakit içinde kendi kendine öğrenir deyip kulak arkası mı etmek istediniz?
5. Denemek için bir tahlil seçin.
Üstte belirlediğiniz bu adımları her sorunda sırasıyla uygulayın. Yardımcı çocuk kitapları, oyunlar yahut yaşına uygun mühlet ve temada dijital içeriklerden de faydalanabilirsiniz.
6. kararınu değerlendirin ve tahlil işe yaramıyorsa diğer bir şey deneyin. Burada bahsedilen örnek üzerinden çocuğunuz bir sorun yaşadığı vakit takip edebileceğiniz adımları belirledik. Bu adımları her keresinde tutarlılıkla uygulamanız çocuğunuza verebileceğiniz fazlaca büyük bir armağan olacaktır. Sizin sorunlara yaklaşım üslubunuz vakit içerisinde onun kendi sorunlarına yaklaşım usulüne dönüşecektir. Lakin sorunlar karşısında ortalıkta görünmeyen yahut süratlice çıkışarak hislerini etrafa saçan bir tavır sergilemeniz uzun vadede hem münasebetinizi zayıflatacak birebir vakitte çocuğunuzu sorun çözme maharetleri konusunda yetersiz kılacaktır. Bu sebeple planınızın işe yaramadığını hissettiğinizde sorunun mümkün sebepleri üzerine tekrar düşünerek süreci baştan alın. Çocuğunuzun hiç yanılmayan değil bilakis kendisi üzere yanılan lakin yanılgılarına tahliller üretmek için efor harcayan bir anne baba görmeye gereksinimi var.
“Beni nasıl utandırır, ben onu bu biçimde mi büyüttüm”
“Bir diğerine ilişkin bir şeyi nasıl sahiplenir, bu düpedüz alıkoymak, hatta tahminen hırsızlık.” “Aman Ya Rabbi! Yoksa çocuğumu yanlışsız eğitemiyor muyum?”
Gibisi biroldukça fikir eşlik edebilir hislerinize. Fakat hisler ve kanıların içinde kaybolmaktansa bir adım geri atıp karşılaştığınız her sorunda izleyebileceğiniz bir rutin belirlemek uzun vadede epey daha kalıcı ve nitelikli sonuçlar verecektir. Bu örnekteki soruna mümkün bir tahlil planı geliştirirken, çocuğunuzun gelişim sürecinde şimdi her sorunda takip edebileceğiniz bir sorun çözme rutinini de birlikte incelemiş olalım.
Sorunla karşılaştığınızda :
1. Sorunu tanımlayın.
Sorunun sebebinin neler olabileceğini anlamaya çalışın. Sebepleri hakikat anlamak gerçek tahliller geliştirmenizi sağlar. Soruna bu türlü yaklaştığınızda tepkisel olmaktan kendinizi korumuş, daha pedagojik bir yaklaşım olan yanıtlayıcı moda geçmiş olursunuz. Yeri gelmişken tepkisel-yanıtlayıcı farkına da değinebiliriz.
Tepkisel olduğunuzda sırf görünen davranışa odaklanırsınız. Altındaki niçinleri ve gereksinimleri görmeye çalışmadığınız için çocuğunuzla olan alakanız de daha yüzeysel bir boyutta kalır. Lakin yanıtlayıcı olmayı tercih ettiğinizde görünen davranışın arkasındaki niye ve muhtaçlıkları anlamaya odaklanırsınız. bu biçimdece çocuğunuzla sorunu çözmeye yönelik attığınız her adım ilgimizi güçlendirir. Davranışına hudut koyabilirsiniz lakin duyguyu da anlamış ve çocuğa kendisinin anlaşıldığını yansıtmış olursunuz.
Bu örnekteki çocuk arkadaşının fotoğrafını epeyce beğenmiş olabilir. Birebir resmi kendisinin de çizmiş olabilmesini arzulamış olabilir. Kusursuz bulduğu bu resmi kendisinin çizdiğini duyduğunda sizin gözlerinizde parlayacak ışığı görmek istemiş olabilir. Birfazlaca sebebi olabilir. Çocuğunuzu anlamaya çalıştıkça altındaki gerçek niçini görmeniz ve bu sebebe yönelik bir tahlil geliştirmeniz kolaylaşacaktır.
2. Maksadı belirleyin.
Dileklerle gerçekteki davranışlar birebir şeyler değildirler. Bir şeyi epey arzulayabilirsiniz fakat onu yapmanız apayrı bir mevzudur. Toplumsal canlılar olduğumuz için isteklerimizi aksiyona geçirmedilk evvel bunun sonuçlarını ve muhtemel tesirlerini düşünürüz. Tam da bu sebepten her
arzuladığımızı yapmayız. İstek ile gerçeklik içindeki farkı kavramak gelişimsel bir marifettir. Çocuklar bu beceriyi toplumsal hayat ortasında bizlerin sayesinde öğrenirler. Bu örnekteki çocuk kendisine ilişkin olanla diğerine ilişkin olan içinde çabucak hemen tam bir net ayrıma gitmemiş olabilir. Ayrımın farkında olduğu biçimde dileklerini gerçeklik süzgecinden geçirecek olgunlukla olmayabilir. bu türlü, gerçek niçini anlamaya çalışmak sorunu çözmek konusunda hakikat amacı belirlemenize yardımcı olacaktır.
3. Alternatif tahliller bulun.
Sorunu tanımladınız ve muhtemel sebepleri belirledikten daha sonra maksadı belirlediniz. Bu etapta neyle uğraştığınızın ve neyi çözmeye çalıştığınızın net bir biçimde farkındasınızdır. Öyleyse, tahliller düşünmeye başlayabilirsiniz.
bir daha örneğimize dönecek olursak, bu çocuk fantezi ile gerçeklik içinde çabucak hemen tam bir ayrım yapabilme kapasitesine sahip değildir. ötürüsıyla ona vakit içinde bu farkındalığı edindirmek istediğinizi farz edelim. Bu durumda maksadınız çocuğunuza istek ile davranış içinde ve fantezi ile gerçeklik içindeki farkı öğretmek olabilir. bu biçimdece diğerine ilişkin olana bu türlü el uzatmasının önüne geçerek faziletli bir insan yetiştirmek gayenizi gerçekleştirebilirsiniz.
Amacınız belirli lakin bunu nasıl yapacağınız konusunda hala başınız karışık olabilir. Burada anahtar cümle “duyguyu cevapla ve davranışa hudut koy” biçimindedir. Şu biçimde bir cümle çocuğunuzun hisleri ve dilekleri konusunda farkındalık geliştirmesine yardımcı olabilir. “O resmi hakikaten epey beğenmiştin sanırım. Sen de bu biçimde bir fotoğraf çizmeyi fazlaca isterdin. Seni anlıyorum.” Çocuğun isteğine dair farkındalık kazandıracak cümleyi kurdunuz ve hissini şefkatle kabul ettiniz. “Ancak biliyor musun? Bu resmi epey beğendiysen arkadaşından aynısından bir tane de senin için çizmesini isteyebilirsin. Yahut seninle oturup birliktece bir daha epeyce beğeneceğin gibisi bir fotoğraf çizebiliriz. Zira farkındayım, arkadaşının çizdiği o resmi fazlaca beğenmiştin ve birebir fotoğraftan sende de olmasını istemiştin. ” Bu evrede çocuğa isteğini gerçekleştirebilmesi için alternatif tahliller düşündürdünüz. Bitti mi, tabi ki bitmedi
4. Bu alternatif tahlillerin nasıl işleyeceğini düşünün.
Oluşturduğunuz bu sorun çözme adımları üzerine düşünün. Çocuğunuzun kendi duygusu ve isteği üzerine düşünebilen ve aksiyonlarını buna bakılırsa düzenleyebilen bir birey olmasını istiyorsanız bunu evvela siz yapabilmelisiniz. Fotoğrafın ona ilişkin olmadığını her insanın önünde öğrendiğiniz andan beri hangi hisleri yaşadınız? Birinci etapta ne yapmak istediniz? Dönüp sizi utandırmış olduğu için siz de onu mu utandırmak istediniz? Aile kıymetlerinizi düşünüp, ilerde yanlış şeyler yapacağı dehşetiyle onu çabucak cezalandırmak mı istediniz? Yoksa çocuk canım bu, vakit içinde kendi kendine öğrenir deyip kulak arkası mı etmek istediniz?
5. Denemek için bir tahlil seçin.
Üstte belirlediğiniz bu adımları her sorunda sırasıyla uygulayın. Yardımcı çocuk kitapları, oyunlar yahut yaşına uygun mühlet ve temada dijital içeriklerden de faydalanabilirsiniz.
6. kararınu değerlendirin ve tahlil işe yaramıyorsa diğer bir şey deneyin. Burada bahsedilen örnek üzerinden çocuğunuz bir sorun yaşadığı vakit takip edebileceğiniz adımları belirledik. Bu adımları her keresinde tutarlılıkla uygulamanız çocuğunuza verebileceğiniz fazlaca büyük bir armağan olacaktır. Sizin sorunlara yaklaşım üslubunuz vakit içerisinde onun kendi sorunlarına yaklaşım usulüne dönüşecektir. Lakin sorunlar karşısında ortalıkta görünmeyen yahut süratlice çıkışarak hislerini etrafa saçan bir tavır sergilemeniz uzun vadede hem münasebetinizi zayıflatacak birebir vakitte çocuğunuzu sorun çözme maharetleri konusunda yetersiz kılacaktır. Bu sebeple planınızın işe yaramadığını hissettiğinizde sorunun mümkün sebepleri üzerine tekrar düşünerek süreci baştan alın. Çocuğunuzun hiç yanılmayan değil bilakis kendisi üzere yanılan lakin yanılgılarına tahliller üretmek için efor harcayan bir anne baba görmeye gereksinimi var.