Mikro-Ultrason Nedir?
Mikro-ultrason son vakit içinderda geliştirilen, olağan ultrasona bakılırsa epeyce daha yüksek çözünürlüklü(29Mhz) bildiğimiz bir ultrasonografi aygıtıdır. Prostat kanseri teşhisinde yeni bir soluk ve yeni bir anlayış getirmiştir. Multiparametrik MR’a bir önemli alternatif ve birtakım üstünlüklere sahiptir. Mikro ultrason; kolay ulaşılabilir, kolay uygulanabilir ve yine tekrar edilebilir, nispeten ucuz, kısa müddette ofis kaidelerinde yapılan bir sistemdir. Mikro-ultrason, öteki risk faktörleri ve PSA düzeyi üzere biyobelirteçlerle birlikte, hastaların anında gerçek vakitli biyopsi ile devam etme yahut erteleme kararlarının alınabileceği bir yeni teknoloji eseridir.
Klasik sistematik Prostat Biyopsisi
Prostat kanseri teşhisinde kullanılan en yaygın teknik; prostat spesifik antijen (PSA) taraması akabinde prostatdan klasik 12 modül, sistematik yani prostatın çabucak her kısmından biyopsi alınmasıdır. Lakin bugün anlıyoruz ki prostat kanseri homojen yani tekdüze bir kanser tipi değildir, bilhassa genetik özellik taşıyan bir kısım tipleri öldürücü olabilirken, bir kısmı ise klinik olarak kıymetsiz, öldürücü olmayan pek tedavi gerektirmemektedir. Klasik sistematik 12 kor biyopsi tekniği yeni maksada yönelik biyopsi teknikleri ile karşılaştırıldığında kıymetli kanserlerin %30’unu kaçırmaktadır. Yani klasik sistematik 12 kor biyopsi tekniği klinik değerli prostat kanseri teşhisinde yetersiz kalmaktadır, bu da teşhis ve tedavinin gecikmesine, prostat kanserine bağlı ölümlerin ve komplikasyonların artması manasına gelmektedir. Bu niçinlerden dolayı günümüzde prostat kanseri teşhis stratejilerinde ve biyopsi tekniklerinde önemli gelişmeler yaşanmaktadır.
MR Füzyon Biyopsi
Günümüzde Multiparametrik prostat MR (mpMRI) kılavuzluğunda alınan füzyon biyopsi teknikleri yaygın bir biçimde kullanılmaya başlanmıştır. MR maksatlı füzyon biyoside MR da saptanan lezyona direkt yapılan biyosiyi tabir etmektedir. Bu teknik sistematik biyopside yaşanan teşhis meselesine tahlil olarak kıymetli katkılar sağlamaktadır. Multiparametrik MR kılavuzluğunda alınan prostat biyopsisi tekniğinde de birtakım sıkıntılar vardır, bu teknikte %20 oranında klinik değerli kanseri atlayabilmek ve bu yüzden MR amaçlı biyopsiye klasik sistematik 12 kor biyopsisinin de eklenmesi konusunda herkes hemfikir olmuştur. Multiparametrik MR amacı füzyon biyopsi tekniği, MR’a ulaşım, MR’ı röntgen uzmanları içinde farklı yorumlara niye olması ve tekniğe ulaşım ve maliyet sorunları içermektedir. Ayrıyeten kimi hastaların klostrofobi sebebiye MR aygıtına girmeyi reddetmesi , kalp pili ve kalça protezi olan hastalarda MR yapılamaması , böbrek yetmezliği niçiniyle kontrast husus verilememesi üzere meseleler vardır. Bütün bunlar prostat kanseri teşhis süreci kıymetli ölçüde uzamaktadır.
Prostat Kanseri Teşhisinde Yeni Teknoloji: Mikro-Ultrason Sistemi
Prostat kanseri teşhisinde son vakit içinderda yüksek çözünürlüklü(29MHZ) mikro-ultrason kullanması devreye girmiş, bu alanda yeni bir soluk ve prostat kanseri teşhisinde yeni bir anlayış getirmiştir. Mikro-ultrason, multiparametrik prostat MR maksatlı füzyon biyopsi ile ilgili bahsetmiş olduğum meselelere kısmen tahlil getirmektedir. Mikro-ultrason prosedürü, bütün dünyada ve Türkiye’de prostat kanseri teşhisinde kullanıma girmiştir. Ulaşılabilir, nispeten ucuz, kolay tekrar edilebilir olması, multiparametrik MR kadar teşhisde faal olması bu prosedürün kıymetini artırmaktadır.
Mikro-ultrason çok yüksek çözünürlüklü(70 mikron, 29 MHz), gerçek vakitli, muhteşem yüzeyel, kanserle bağlı anatomik yapıyı MR üzere görselleştiren özelliğe sahiptir. Transrektal prob ile yani rektumdan girilerek yapılmaktadır. Elde edilen datalar multiparametrik MR da görülen lezyonlar PIRADS(Prostate Imaging-Reporting and Veri System V2) protokolüne bakılırsa sınıflandırırken, mikro-ultrasonda görülen lezyonlar ise PRI-MUS protokolüne bakılırsa sınıflandırılmaktadır. PRI-MUS(prostate risk identification using micro-ultrasound) protokolü, PIRADS ile misal risk sınıflandırmasına sahip olduğu saptanmıştır. PRI-MUS protokolünün risk sınıflandırma protokolü, imgeleri doku modellerine nazaran derecelendirilir. Mikro-ultrasonda PRİ-MUS 1 değerli kanser açısından fazlaca düşük risk ile PRI-MUS 5: kıymetli kanser açısından devasa yükseklikte risk olmak üzere 5 kategori üzerinden kıymetlendirilir. Bu imajları kıymetlendirecek uzmanın en az 90 olguda tecrübesi olması gerekmektedir.
Prostat kanseri kuşkusu olan hastalara mikro-ultrason ile evvela lezyon değerlendirilmesi(PRI-MUS) yapılmakta, bir daha mikro-ultrason kılavuzluğunda kanser mümkünlüğü yüksek olan lezyondan eş vakitli yani gerçek vakitli anında biyopsi alınabilmektedir. Ayrıyeten multiparametrik MR imaj kılavuzluğunda yapılan füzyon biyopsisinde, manzara eşleştirilmesi, farklı vakit içinderda alınan manzaraların hizalanma zorluğu, hastanın nefes alması, karın içi basınç değişikliğine bağlı dokuların yer değiştirmesi üzere yaşanan birtakım teknik dertlere da bir tahlil sunmaktadır. Füzyon biyopsi aygıtı ile alınan biyopsinin genel anestezi gerektirmesi ve nispeten değerli olması öteki bir dezavantaj olarak görülmektedir. Mikro-Ultrason kolay ulaşılabilir ve tekrar yeniden yapılabilir olması, nispeten ucuz mümkün prostat kanseri teşhisinde ve biyopsisinde bir adım öne çıkmaktadır, vakit kaybını önlemektedir.
Mikro-ultrason, prostatta kuşkulu şüpheli görülen alanların birçoklarını esasen doğal olarak saptamakta, MRI manzaralarının doğruluğuna yahut evvelinde tanımlanmış lezyon haritalandırmasına güvenmek yerine, direkt gerçek vakitli görsel rehberlik altında biyopsi almaya imkan sağlamaktadır. Mikro-ultrasonla tüm MR lezyonlarının %79’unu, klinik kıymetli prostat kanseri odaklarının %100’nü saptanabilmektedir. multiparametrik MR ve mikro-ultrason kombinasyonu ile prostat biyopsisi doğruluğu ve verimliliği artmaktadır(%15). Mikro-ultrason, MR da saptanmayan öteki ek lezyonlarda saptanabilmektedir, bu da teşhis verimliliğini artıran bir faktördür. Aslında MR maksatlı füzyon biyopsisinde yaşanan zorluklara tahlil getirebilmektedir. Hatta mikro- ultrason ileride füzyon biyopsinin yerini alabilecek kuvvetli bir aday olmaya hakikat gitmektedir.
Prostat kanseri teşhis sürecinin sıradanleştirmek ismine, gerçek vakitli sıradan, MRhedefliye nazaran birebir klinik eşdeğerde olan mikro-ultrasonun devreye girmesi biroldukca şeyi olumlu tarafta değiştirmekte, vakit kaybını önlemektedir. Bu ortada mikro-ultrason maksatlı biyopside klinik kıymetli prostat kanseri yakalama oranın, MR amaçlı biyopsi ile birebir olduğu görülmüştür. Sonuç olarak mikro-ultrason ile tek başına klinik değerli prostat kanseri yakalama oranı, MR/füzyon biyopsi ile elde edilen sonuçlarda daha aşağı değildir. Daha da değerlisi, prostat kanserini gösterme hassasiyeti(özgüllükte yahut müspet prediktif) yada prostat kanseri yoktur deme hassasiyeti(Negatif prediktif değeri) MR/füzyon ve başka usullere bakılırsa şimdi birebirdir. Bu da her iki tekniğin de kabaca birebir oranda hastanın biyopsiden kaçınmasını sağlayacağını düşündürmektedir.
Mikro-ultrason Hastalar için ne manaya geliyor?
Bu, bir hastayı MR’a için sevk etmek yerine yerine, ürolog ofisinde yaklaşık 15 dakika süren bir mikro-ultrason yapabileceği manasına gelebilir. Ayrıyeten yapılan mikro-ultrason, başka risk faktörleri ve biyobelirteçlerle bir arada, hastaların anında gerçek vakitli biyopsiye devam etme yahut erteleme kararlarının alınacağı bir prostat kanser teşhis süreci manasına gelebilir.
Sonuç olarak mikro-ultrasonun prostat kanserini teşhisinde multiparametrik MR’a önemli ve cazibeli bir alternatif ve olabilir. Mikro-ultrason ve mpMR’ın birlikte kullanması durumunda prostat kanseri teşhisinde sinerjik tesir yapabileceği kararı çıkarılabilir.
Prof. Hakkı PERK
Mikro-ultrason son vakit içinderda geliştirilen, olağan ultrasona bakılırsa epeyce daha yüksek çözünürlüklü(29Mhz) bildiğimiz bir ultrasonografi aygıtıdır. Prostat kanseri teşhisinde yeni bir soluk ve yeni bir anlayış getirmiştir. Multiparametrik MR’a bir önemli alternatif ve birtakım üstünlüklere sahiptir. Mikro ultrason; kolay ulaşılabilir, kolay uygulanabilir ve yine tekrar edilebilir, nispeten ucuz, kısa müddette ofis kaidelerinde yapılan bir sistemdir. Mikro-ultrason, öteki risk faktörleri ve PSA düzeyi üzere biyobelirteçlerle birlikte, hastaların anında gerçek vakitli biyopsi ile devam etme yahut erteleme kararlarının alınabileceği bir yeni teknoloji eseridir.
Klasik sistematik Prostat Biyopsisi
Prostat kanseri teşhisinde kullanılan en yaygın teknik; prostat spesifik antijen (PSA) taraması akabinde prostatdan klasik 12 modül, sistematik yani prostatın çabucak her kısmından biyopsi alınmasıdır. Lakin bugün anlıyoruz ki prostat kanseri homojen yani tekdüze bir kanser tipi değildir, bilhassa genetik özellik taşıyan bir kısım tipleri öldürücü olabilirken, bir kısmı ise klinik olarak kıymetsiz, öldürücü olmayan pek tedavi gerektirmemektedir. Klasik sistematik 12 kor biyopsi tekniği yeni maksada yönelik biyopsi teknikleri ile karşılaştırıldığında kıymetli kanserlerin %30’unu kaçırmaktadır. Yani klasik sistematik 12 kor biyopsi tekniği klinik değerli prostat kanseri teşhisinde yetersiz kalmaktadır, bu da teşhis ve tedavinin gecikmesine, prostat kanserine bağlı ölümlerin ve komplikasyonların artması manasına gelmektedir. Bu niçinlerden dolayı günümüzde prostat kanseri teşhis stratejilerinde ve biyopsi tekniklerinde önemli gelişmeler yaşanmaktadır.
MR Füzyon Biyopsi
Günümüzde Multiparametrik prostat MR (mpMRI) kılavuzluğunda alınan füzyon biyopsi teknikleri yaygın bir biçimde kullanılmaya başlanmıştır. MR maksatlı füzyon biyoside MR da saptanan lezyona direkt yapılan biyosiyi tabir etmektedir. Bu teknik sistematik biyopside yaşanan teşhis meselesine tahlil olarak kıymetli katkılar sağlamaktadır. Multiparametrik MR kılavuzluğunda alınan prostat biyopsisi tekniğinde de birtakım sıkıntılar vardır, bu teknikte %20 oranında klinik değerli kanseri atlayabilmek ve bu yüzden MR amaçlı biyopsiye klasik sistematik 12 kor biyopsisinin de eklenmesi konusunda herkes hemfikir olmuştur. Multiparametrik MR amacı füzyon biyopsi tekniği, MR’a ulaşım, MR’ı röntgen uzmanları içinde farklı yorumlara niye olması ve tekniğe ulaşım ve maliyet sorunları içermektedir. Ayrıyeten kimi hastaların klostrofobi sebebiye MR aygıtına girmeyi reddetmesi , kalp pili ve kalça protezi olan hastalarda MR yapılamaması , böbrek yetmezliği niçiniyle kontrast husus verilememesi üzere meseleler vardır. Bütün bunlar prostat kanseri teşhis süreci kıymetli ölçüde uzamaktadır.
Prostat Kanseri Teşhisinde Yeni Teknoloji: Mikro-Ultrason Sistemi
Prostat kanseri teşhisinde son vakit içinderda yüksek çözünürlüklü(29MHZ) mikro-ultrason kullanması devreye girmiş, bu alanda yeni bir soluk ve prostat kanseri teşhisinde yeni bir anlayış getirmiştir. Mikro-ultrason, multiparametrik prostat MR maksatlı füzyon biyopsi ile ilgili bahsetmiş olduğum meselelere kısmen tahlil getirmektedir. Mikro-ultrason prosedürü, bütün dünyada ve Türkiye’de prostat kanseri teşhisinde kullanıma girmiştir. Ulaşılabilir, nispeten ucuz, kolay tekrar edilebilir olması, multiparametrik MR kadar teşhisde faal olması bu prosedürün kıymetini artırmaktadır.
Mikro-ultrason çok yüksek çözünürlüklü(70 mikron, 29 MHz), gerçek vakitli, muhteşem yüzeyel, kanserle bağlı anatomik yapıyı MR üzere görselleştiren özelliğe sahiptir. Transrektal prob ile yani rektumdan girilerek yapılmaktadır. Elde edilen datalar multiparametrik MR da görülen lezyonlar PIRADS(Prostate Imaging-Reporting and Veri System V2) protokolüne bakılırsa sınıflandırırken, mikro-ultrasonda görülen lezyonlar ise PRI-MUS protokolüne bakılırsa sınıflandırılmaktadır. PRI-MUS(prostate risk identification using micro-ultrasound) protokolü, PIRADS ile misal risk sınıflandırmasına sahip olduğu saptanmıştır. PRI-MUS protokolünün risk sınıflandırma protokolü, imgeleri doku modellerine nazaran derecelendirilir. Mikro-ultrasonda PRİ-MUS 1 değerli kanser açısından fazlaca düşük risk ile PRI-MUS 5: kıymetli kanser açısından devasa yükseklikte risk olmak üzere 5 kategori üzerinden kıymetlendirilir. Bu imajları kıymetlendirecek uzmanın en az 90 olguda tecrübesi olması gerekmektedir.
Prostat kanseri kuşkusu olan hastalara mikro-ultrason ile evvela lezyon değerlendirilmesi(PRI-MUS) yapılmakta, bir daha mikro-ultrason kılavuzluğunda kanser mümkünlüğü yüksek olan lezyondan eş vakitli yani gerçek vakitli anında biyopsi alınabilmektedir. Ayrıyeten multiparametrik MR imaj kılavuzluğunda yapılan füzyon biyopsisinde, manzara eşleştirilmesi, farklı vakit içinderda alınan manzaraların hizalanma zorluğu, hastanın nefes alması, karın içi basınç değişikliğine bağlı dokuların yer değiştirmesi üzere yaşanan birtakım teknik dertlere da bir tahlil sunmaktadır. Füzyon biyopsi aygıtı ile alınan biyopsinin genel anestezi gerektirmesi ve nispeten değerli olması öteki bir dezavantaj olarak görülmektedir. Mikro-Ultrason kolay ulaşılabilir ve tekrar yeniden yapılabilir olması, nispeten ucuz mümkün prostat kanseri teşhisinde ve biyopsisinde bir adım öne çıkmaktadır, vakit kaybını önlemektedir.
Mikro-ultrason, prostatta kuşkulu şüpheli görülen alanların birçoklarını esasen doğal olarak saptamakta, MRI manzaralarının doğruluğuna yahut evvelinde tanımlanmış lezyon haritalandırmasına güvenmek yerine, direkt gerçek vakitli görsel rehberlik altında biyopsi almaya imkan sağlamaktadır. Mikro-ultrasonla tüm MR lezyonlarının %79’unu, klinik kıymetli prostat kanseri odaklarının %100’nü saptanabilmektedir. multiparametrik MR ve mikro-ultrason kombinasyonu ile prostat biyopsisi doğruluğu ve verimliliği artmaktadır(%15). Mikro-ultrason, MR da saptanmayan öteki ek lezyonlarda saptanabilmektedir, bu da teşhis verimliliğini artıran bir faktördür. Aslında MR maksatlı füzyon biyopsisinde yaşanan zorluklara tahlil getirebilmektedir. Hatta mikro- ultrason ileride füzyon biyopsinin yerini alabilecek kuvvetli bir aday olmaya hakikat gitmektedir.
Prostat kanseri teşhis sürecinin sıradanleştirmek ismine, gerçek vakitli sıradan, MRhedefliye nazaran birebir klinik eşdeğerde olan mikro-ultrasonun devreye girmesi biroldukca şeyi olumlu tarafta değiştirmekte, vakit kaybını önlemektedir. Bu ortada mikro-ultrason maksatlı biyopside klinik kıymetli prostat kanseri yakalama oranın, MR amaçlı biyopsi ile birebir olduğu görülmüştür. Sonuç olarak mikro-ultrason ile tek başına klinik değerli prostat kanseri yakalama oranı, MR/füzyon biyopsi ile elde edilen sonuçlarda daha aşağı değildir. Daha da değerlisi, prostat kanserini gösterme hassasiyeti(özgüllükte yahut müspet prediktif) yada prostat kanseri yoktur deme hassasiyeti(Negatif prediktif değeri) MR/füzyon ve başka usullere bakılırsa şimdi birebirdir. Bu da her iki tekniğin de kabaca birebir oranda hastanın biyopsiden kaçınmasını sağlayacağını düşündürmektedir.
Mikro-ultrason Hastalar için ne manaya geliyor?
Bu, bir hastayı MR’a için sevk etmek yerine yerine, ürolog ofisinde yaklaşık 15 dakika süren bir mikro-ultrason yapabileceği manasına gelebilir. Ayrıyeten yapılan mikro-ultrason, başka risk faktörleri ve biyobelirteçlerle bir arada, hastaların anında gerçek vakitli biyopsiye devam etme yahut erteleme kararlarının alınacağı bir prostat kanser teşhis süreci manasına gelebilir.
Sonuç olarak mikro-ultrasonun prostat kanserini teşhisinde multiparametrik MR’a önemli ve cazibeli bir alternatif ve olabilir. Mikro-ultrason ve mpMR’ın birlikte kullanması durumunda prostat kanseri teşhisinde sinerjik tesir yapabileceği kararı çıkarılabilir.
Prof. Hakkı PERK