niye korku yaşıyorum? Yalnızca ben mi bu biçimde dertliyim? Bu telaştan artık kurtulmak istiyorum. Ben toplumsal fobik miyim? Ben tasalarımdan nasıl kurtulabilirim? Bu mümkün değil!… Buna benzeri sorular ve niyetler zihninizi çok meşgul ediyor olabilir. Lakin şunu söylemeliyim ki her insan için “Kaygı” duygusu şayet olmazsa olmazdır. Zira korku, gelebilecek rastgele bir tehlikeye karşı uyarıcı bir işlevi olmasıyla insanın temel hislerinden biridir. Bize muhtemel tehditler konusunda plan ve hazırlık yapmamızı sağlar. yavaşça, orta ve şiddetli olarak yaşandığı görülür. Yaşanılan orta şiddetli bir tasa insanı önlemli olmaya ve motivasyon sağlamaya gdolayırken şiddetli bir tasa, hayatını daha zorlaştıran bir hale getirebilir. Her insan telaş yaşar fakat şiddetli yaşayanlar kendilerini daha çaresiz hissederler.
Toplumsal Dert ise bilhassa toplumsal bağlantılarda ortaya çıkan bir telaş cinsidir. Toplumsal dert yaşayanlar, yaşadıkları dert belirtilerinin (gerginlik, dikkati toplamada zorluk, fizyolojik uyarılma vb…) o an yaşadıkları ya da daha yaşayacaklarının toplumsal etkileşimden kaynaklı olduğunun farkındadırlar. Genel olarak bu durum yaşadığımız tasa seviyemize nazaran değişebilir. Aslında hepimiz bir biçimde bir iş görüşmesine gideceksek ve ya hiç tanımadığımız bir ortama gireceksek, bir buluşmaya hazırlanıyorsak daha gergin hissederiz kendimizi. Lakin bunu daha şiddetli yoğunlukta ve süreklilikte yaşayanların toplumsal korkusu olduğu kabul edilir. Yani diyebiliriz ki yaşadığımız toplumsal korku düzebir daha göre hepimiz aslında bir biçimde bu tablonun bir noktasında yer alırız.
Vakit zaman toplumsal telaş ile içe dönük kişilik yapısına sahip bireylerin karıştırıldığı görülmektedir. Burada ki ayırt edici özellik, içe dönük bireylerin kendi başlarına vakit geçirmeleri, toplumsallaşmaya ve kalabalık ortamlara girmemeleri bir tercih iken toplumsal korkusu olan beşerler bunu istedikleri biçimde gerçekleştirmede zorlanmakta ve çekingenliklerinden mutlu olmadıklarını anlatmaktadırler. Yani biri tercihtir, bir oburu istediği biçimde zorlanmakta ve yapamamaktadır. Toplumlarda toplumsal fobi teşhisine hayli sık rastlanır. Yapılan birtakım araştırmalarda biroldukça kişinin hayatı boyunca vakit zaman toplumsal telaş yaşadığı görülmüştür. Erkeklere oranla bayanlarda daha sık görülmekte olduğu ve yaklaşık toplumsal fobi yaşayanların % 60’ı bayan olduğu belirtilmektedir. Kimi araştırmalarda ise erkeklerde daha sık ortaya çıktığı ve bunun bayanın konut ortamında olması ve toplumsal telaşlarını iş ömrüne girmeyerek bu türlü daha fazlaca gizleyebilmesiyle açıklamaktadır. Bu da bize toplumlarda ki bayan erkek rollerine ve toplumsal kabule bakılırsa sonuçların değişebileceğini göstermektedir.
Toplumsal fobi, çocukluktan fazla daha hayli ergenlik ve erken yetişkinlikte başladığı bilinmektedir. Yaşadıkları zorluk ve toplumsal ortam ve durumlardan kaçınmaları sebebiyle, bir işte çalışma ve sürdürme oranları daha düşük olmaktadır. Buna bağlı olarak sosyoekonomik durumlarının düşük olduğu görülür. Toplumsal korku yaşayan bireyler diğerleriyle konuşurken kendilerini gergin ve maharetsiz hissederler. Yaptıkları şeylerin yanlış olduğunu karşı taraftan hayli sersem göründüklerini düşünürler. Zira oburlarının kendileri hakkında ne düşündükleri ile epey fazla ilgili olurlar. Konuşurken lisanları sık sık sürçebilir, yanlış şeyler söyleme gerginliğiyle terleme ve titreme biçiminde dışa vuran fizyolojik belirtiler gösterebilirler. kimi vakit nasıl göründükleri, nasıl konuştuklarına o kadar takıntı yaparlar ki konuşmayı devam edemez hale gelebilirler. Toplumsal dert yaşayan bireyler belirttiğimiz üzere içe dönük beşerler üzere değildirler. Daha fazlaca arkadaşları olsun, bir yardıma ihtiyaç duyduklarında daha hayli başvurabilecekleri bireyler olsun isterler. Lakin utangaç yapıları yeni arkadaşlar edinme noktasında ve devam eden arkadaşlıklarında yardım isteme de onlara pürüz olur.
Yapılan bir araştırmada, bir küme üniversite öğrencisine öbür deneklerle birlikte çalışmak için kimi vazifeler verilir. Öbür öğrencilerin kendileri hakkında ne düşünmüş olabilecekleri sorulur. Yanıt olarak toplumsal korkulu öğrenciler, oburlarının kendilerini sevmediği ve pek yetenekli olarak görmediği üzere yorumları korkuyu daha az yaşayan öğrencilerden çok yapmışlardır. Bir öteki deneyde ise deneklere televizyonda canlı yayına telefon ilişkisiyle bir tartışmaya katılacakları söylenmiştir. Aslında deneklere yalnızca önce kaydedilmiş bir manzara izletilmiş ve bu manzarada denekmiş üzere rol yapan bir araştırmacı yer almıştır. Araştırmacının halinin sabit bulunmasına karşın, toplumsal telaş yaşayan beşerler, dertsiz insanlara göre karşılarında ki kişinin yüz tabirlerini daha olumsuz algılamışlardır (M. Burger, 2016: 313). Yani toplumsal tasa yaşayanlar münasebetlerinin makûs gideceğini düşünür ve karşı taraftan bunun delillerini arayıp bulmaya çalışırlar. Bu da onların karşılarındaki bireylerin ondan hoşlanmadıklarını düşünmelerine, konuşmak ve görüşmek istememelerine daha tahminen tomurcuklanmaya başlayan bir bağlantıyı bir arkadaşlığı kesmelerine yol açar.
Toplumsal fobisi olan birinin niyetleri olumsuz olarak başlar ve harekete geçer. Çokça tasa duyar ve ziyadesiyle huzursuz olur. Yaşadığı ve zorlandığı durumlar karşısında birinci reaksiyonu ”buradan kaçmalıyım, uzaklaşmalıyım” biçiminde olurken bunu fizyolojik belirtiler; kalp çarpıntısı, kaslarda gerginlik kararı titreme, boğazın düğümlenir üzere olması, ateş basması kararı terleme yahut birden buz kesme biçiminde görülebilir. Büyük ihtimalle de baş ağrısı ya da bedenin en hassas bölgesi neresiyse o bölgede ağrıların ağırlaşması yahut mide ve bağırsak sorunlarının ortaya çıkması formunda devam edebilir.
Toplumsal korkunun şahsa yaşattığı gerginlik ve endişenin niçinini birden fazla araştırmacı “değerlendirilme korkusu” olarak açıklar. Tanımadıkları biriyle buluşmak, topluluğa konuşmak, yeni bir ortama girmek, topluluk ortasında yemek yemek ve gözetlenirken performans sergileme üzere durumlarda yaşadıkları alarm durumu değerlendirilme dehşetinden kaynaklanır. Bu da onları ekseriyetle bu biçimde ortamlardan kaçınmaya gdolayır. Durumdan kaçmanın pek de mümkün olmadığı vakit içinderda ise bağlantısı hayli az kurarlar ve göz temasından kaçınırlar. Kendilerini müdafaaya dönük bir etkileşim üslupları vardır. Bu sebeple de şuurlu bir biçimde konuşmalarını kısa meblağlar, güzel görünme eforları vardır ve tartışmalı, onları utandırabilecek hususlara hiç girmezler. Bu sayede karşısındaki beşerde olumsuz tesir yaratma durumunu azaltmış olduklarını düşünürler.
niçinsel Etkenler;
Toplumsal Dert ise bilhassa toplumsal bağlantılarda ortaya çıkan bir telaş cinsidir. Toplumsal dert yaşayanlar, yaşadıkları dert belirtilerinin (gerginlik, dikkati toplamada zorluk, fizyolojik uyarılma vb…) o an yaşadıkları ya da daha yaşayacaklarının toplumsal etkileşimden kaynaklı olduğunun farkındadırlar. Genel olarak bu durum yaşadığımız tasa seviyemize nazaran değişebilir. Aslında hepimiz bir biçimde bir iş görüşmesine gideceksek ve ya hiç tanımadığımız bir ortama gireceksek, bir buluşmaya hazırlanıyorsak daha gergin hissederiz kendimizi. Lakin bunu daha şiddetli yoğunlukta ve süreklilikte yaşayanların toplumsal korkusu olduğu kabul edilir. Yani diyebiliriz ki yaşadığımız toplumsal korku düzebir daha göre hepimiz aslında bir biçimde bu tablonun bir noktasında yer alırız.
Vakit zaman toplumsal telaş ile içe dönük kişilik yapısına sahip bireylerin karıştırıldığı görülmektedir. Burada ki ayırt edici özellik, içe dönük bireylerin kendi başlarına vakit geçirmeleri, toplumsallaşmaya ve kalabalık ortamlara girmemeleri bir tercih iken toplumsal korkusu olan beşerler bunu istedikleri biçimde gerçekleştirmede zorlanmakta ve çekingenliklerinden mutlu olmadıklarını anlatmaktadırler. Yani biri tercihtir, bir oburu istediği biçimde zorlanmakta ve yapamamaktadır. Toplumlarda toplumsal fobi teşhisine hayli sık rastlanır. Yapılan birtakım araştırmalarda biroldukça kişinin hayatı boyunca vakit zaman toplumsal telaş yaşadığı görülmüştür. Erkeklere oranla bayanlarda daha sık görülmekte olduğu ve yaklaşık toplumsal fobi yaşayanların % 60’ı bayan olduğu belirtilmektedir. Kimi araştırmalarda ise erkeklerde daha sık ortaya çıktığı ve bunun bayanın konut ortamında olması ve toplumsal telaşlarını iş ömrüne girmeyerek bu türlü daha fazlaca gizleyebilmesiyle açıklamaktadır. Bu da bize toplumlarda ki bayan erkek rollerine ve toplumsal kabule bakılırsa sonuçların değişebileceğini göstermektedir.
Toplumsal fobi, çocukluktan fazla daha hayli ergenlik ve erken yetişkinlikte başladığı bilinmektedir. Yaşadıkları zorluk ve toplumsal ortam ve durumlardan kaçınmaları sebebiyle, bir işte çalışma ve sürdürme oranları daha düşük olmaktadır. Buna bağlı olarak sosyoekonomik durumlarının düşük olduğu görülür. Toplumsal korku yaşayan bireyler diğerleriyle konuşurken kendilerini gergin ve maharetsiz hissederler. Yaptıkları şeylerin yanlış olduğunu karşı taraftan hayli sersem göründüklerini düşünürler. Zira oburlarının kendileri hakkında ne düşündükleri ile epey fazla ilgili olurlar. Konuşurken lisanları sık sık sürçebilir, yanlış şeyler söyleme gerginliğiyle terleme ve titreme biçiminde dışa vuran fizyolojik belirtiler gösterebilirler. kimi vakit nasıl göründükleri, nasıl konuştuklarına o kadar takıntı yaparlar ki konuşmayı devam edemez hale gelebilirler. Toplumsal dert yaşayan bireyler belirttiğimiz üzere içe dönük beşerler üzere değildirler. Daha fazlaca arkadaşları olsun, bir yardıma ihtiyaç duyduklarında daha hayli başvurabilecekleri bireyler olsun isterler. Lakin utangaç yapıları yeni arkadaşlar edinme noktasında ve devam eden arkadaşlıklarında yardım isteme de onlara pürüz olur.
Yapılan bir araştırmada, bir küme üniversite öğrencisine öbür deneklerle birlikte çalışmak için kimi vazifeler verilir. Öbür öğrencilerin kendileri hakkında ne düşünmüş olabilecekleri sorulur. Yanıt olarak toplumsal korkulu öğrenciler, oburlarının kendilerini sevmediği ve pek yetenekli olarak görmediği üzere yorumları korkuyu daha az yaşayan öğrencilerden çok yapmışlardır. Bir öteki deneyde ise deneklere televizyonda canlı yayına telefon ilişkisiyle bir tartışmaya katılacakları söylenmiştir. Aslında deneklere yalnızca önce kaydedilmiş bir manzara izletilmiş ve bu manzarada denekmiş üzere rol yapan bir araştırmacı yer almıştır. Araştırmacının halinin sabit bulunmasına karşın, toplumsal telaş yaşayan beşerler, dertsiz insanlara göre karşılarında ki kişinin yüz tabirlerini daha olumsuz algılamışlardır (M. Burger, 2016: 313). Yani toplumsal tasa yaşayanlar münasebetlerinin makûs gideceğini düşünür ve karşı taraftan bunun delillerini arayıp bulmaya çalışırlar. Bu da onların karşılarındaki bireylerin ondan hoşlanmadıklarını düşünmelerine, konuşmak ve görüşmek istememelerine daha tahminen tomurcuklanmaya başlayan bir bağlantıyı bir arkadaşlığı kesmelerine yol açar.
Toplumsal fobisi olan birinin niyetleri olumsuz olarak başlar ve harekete geçer. Çokça tasa duyar ve ziyadesiyle huzursuz olur. Yaşadığı ve zorlandığı durumlar karşısında birinci reaksiyonu ”buradan kaçmalıyım, uzaklaşmalıyım” biçiminde olurken bunu fizyolojik belirtiler; kalp çarpıntısı, kaslarda gerginlik kararı titreme, boğazın düğümlenir üzere olması, ateş basması kararı terleme yahut birden buz kesme biçiminde görülebilir. Büyük ihtimalle de baş ağrısı ya da bedenin en hassas bölgesi neresiyse o bölgede ağrıların ağırlaşması yahut mide ve bağırsak sorunlarının ortaya çıkması formunda devam edebilir.
Toplumsal korkunun şahsa yaşattığı gerginlik ve endişenin niçinini birden fazla araştırmacı “değerlendirilme korkusu” olarak açıklar. Tanımadıkları biriyle buluşmak, topluluğa konuşmak, yeni bir ortama girmek, topluluk ortasında yemek yemek ve gözetlenirken performans sergileme üzere durumlarda yaşadıkları alarm durumu değerlendirilme dehşetinden kaynaklanır. Bu da onları ekseriyetle bu biçimde ortamlardan kaçınmaya gdolayır. Durumdan kaçmanın pek de mümkün olmadığı vakit içinderda ise bağlantısı hayli az kurarlar ve göz temasından kaçınırlar. Kendilerini müdafaaya dönük bir etkileşim üslupları vardır. Bu sebeple de şuurlu bir biçimde konuşmalarını kısa meblağlar, güzel görünme eforları vardır ve tartışmalı, onları utandırabilecek hususlara hiç girmezler. Bu sayede karşısındaki beşerde olumsuz tesir yaratma durumunu azaltmış olduklarını düşünürler.
niçinsel Etkenler;
Öğrenilmiş davranışlardan yani direkt yahut dolaylı olarak klasik şartlanma yaşadığı kimi olaylardan kaynaklı olabilmektedir. Toplumsal bir mağlubiyet ve aşağılama, öfke ve tenkide maruz kalmak yahut bu biçim durumlara şahit olmak halinde açıklanabilir. Ekseriyetle toplumsal fobisi olanlarda anne babasının toplumsallaşmayı bedelsiz görmesi ve toplumsal açıdan daha yalıtılmış olması mümkünlüğünün yüksek olduğu bilinmektedir.
Belirsizlik ve öngörülemezlik algısı da niye olabilmektedir. Dertli olaylara mesela, anne babanın ayrılması ve boşanması, aile içi geçimsizlik yahut cinsel taciz üzere durumlara maruz kalmak toplumsal fobinin gelişmesinde tesiri olabilir.
Bilişsel etkenlerinde toplumsal fobinin başlaması ve devam etmesinde rol oynadığı bilinmektedir. Başka şahıslar tarafınca reddedilme ya da olumsuz değerlendirilme beklentisi ortaya çıkar ve bu da tehdit kaynağı olarak gördüğü topluluklar içinde incinebilirlik hissini artırır. Bir öbür bilişsel yanlılık da olumsuz yorumlamalar yapmalarıdır. Örneğin, birisi size gülümseyerek yaklaştığında bu sizden hoşlandığı manasına mı gelir? Ya da sizinle eğlendiği aslında bir budala olduğunuzu düşündüğü manasına mı gelir? Bu yorumlamaya bakılırsa değişir.
Biyolojik yani genetik ve mizacına yönelik tesirlerde kelam konusudur. Yeni insanlardan ya da durumlardan korkan ve kolaylıkla rahatsız olan küçük çocuklarda davranışsal ketleme olarak bilinen mizacın yüksek olması durumunda ergenlik devrinde toplumsal fobi görülme riski yüksektir. Bu mevzuda yapılan çalışmalar göstermektedir ki toplumsal fobinin yaklaşık %30’u genetik faktörlerden kaynaklanmaktadır.