Birçok vakit haberleri takip etmek istemeyenleri anlıyorum ve tıpkı hissiyatı paylaşıyorum. Duyduğum, gördüğüm, dinlediğim her haberin akabinde yahut sokakta trafikte şahit olduğum ve kimi vakit maruz kaldığım öfkenin yıkıcı ve saygısız dışa vurumların akabinde hissedilen o yorgunluk, öğrenilmiş çaresizlik hissini anlıyorum. Yahut kimi vakit artan hassasiyet ve duygusallık, tetikte olma hali, değişim yaratma isteği yahut öteki pek hayli duyguyu da anlamak mümkün. Zalimce işlenmiş bir cinayet,, yapabildiğinden büyük şeyler beklenen çocuklar, partnerin yüzüne çarpılan kapı, çocuğa edilen hakaret, yaşlı birinin çeşitli sebeplerden dalga konusu olması, engelli bir bireyin tecavüze uğraması, çocuğun ilgi bekleyen ruhuna boş gözlerle bakılması… Evet berbat muamelenin ve şiddetin yüzlerce farklı yansıması var. Ben size her şeyin köklerinin olduğuna inandığım toplumsal etraf ortasında çocukluk senelerına ilişkin bir “kötü muamele” tipinden kelam edeceğim. Mevzumuz çocuğa makûs muamele, yani istismar ve ihmal.
Çocuğa makus muamelenin Meb’in sayfasında şu biçimde tanımlandığını görürsünüz: Çocukların ya da ergenlerin ana-babaları, onları bakıp gözetmek ve eğitmekle bakılırsavli bireyler, vasi üzere şahıslar ya da yabancı şahıslar tarafınca yapılan, bedensel ve/ya ruhsal olarak sıhhatlerine ziyan veren, fizikî, duygusal, cinsel ya da zihinsel gelişimlerini engelleyen tavır ve davranışları çocuğa berbat muamele olarak tanımlarız.
Dünya sıhhat örgütü ise çocuğa makus muameleyi 4 başlık altında tanımlıyor. ● Fizikî İstismar
● Cinsel İstismar
● Duygusal İstismar
● İhmal
İstismar üzere ihmal de çocuğa makûs muamele kapsamına giriyor. Zira istismar çeşitleri üzere dikkatsizliğin de sonuçları çocuğa ziyan verip gelişmenini mahzurlar. Bu iki kavramı harekette bulunma
yahut eylemsizlik” özelinde ayırabiliriz. İstismarda, istismarcı çocuğa etkin bir biçimde fizikî, cinsel yahut duygusal ziyan verici ve gelişmenini engelleyici bir tavır stantlar. İhmal’de ise ihmal eden kişi, çocuğun bir kadro gereksinimlerini karşılamayarak ona ziyan verir ve gelişmenini engellemiş olur. Sonuç olarak çocuğa makus muamele başlığı altında istismarı etkin bir aksiyon dikkatsizliği ise pasif bir eylemsizlik hali olarak tanımlayabiliriz. Lakin sonuçta çocuğun tecrübesi ve gelişimi açısından çocuk haksızlığa uğramış, ziyan görmüş, gelişimi engellenmiş yahut baltalanmıştır.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları kontratına nazaran gelişme, yaşama, iştirak ve korunma her bir çocuğun en temeldeki kozmik haklarıdır. Bu hakların sistemsel ve üniversal seviyede karşılanmasıyla ilgili yaşanan sorunlar bambaşka bir sosyal-politik-ekonomik hususken, bu hakların etkin yahut pasif tavırlarla aile ortasında ve yakın toplumsal etraf ortasında gasp edilmesi ve engellenmesi çocukta onulması imkansız olmayan ancak telafisi fazlaca sıkıntı yaralara sebep olmaktadır.
Bir sanat terapisi toplantımızda fotoğraflar çizerek oluşturduğumuz bir öyküde oluşturulan kainatın başına insan eliyle yahut meteor çarpması üzere doğal niçinlerle daima felaketler gelmekteydi. İçindeki canlılar bundan ziyan görmekteydi. İnsan hareketi yahut eylemsizliğiyle deneyimlediğimiz travmatik tecrübelerle doğal olarak yaşanan olumsuz travmatize edici tecrübeleri ayırt etmeme fazlaca büyük katkısı olmuştu o günkü çalışmamızın. Hissim şuydu: Günlük ve halk lisanıyla yalın bir tabirle “Allah’tan gelen baş üstüne, baş üstüne de insanın bir öbür beşerde niye olduğu yıkımla baş etmek, işte bu tanımı sıkıntı bir acı olmalı”. Hele ki bu insan kişinin ailesinden biriyse… Akrabası, bel bağladığı, güvendiği, ilgisine ve bakımına gereksiniminin olduğu biriyse… Üstüne üstlük toplumun geri kalanı kişinin/çocuğun ne yaşadığından habersiz ise yahut bilmezden gelip eylemsizliğiyle kişinin/çocuğun ihmal yaralarınızı derinleştiriyorsa… Ve en değerlisi çocuk olarak bir yetişkinin zihin, lisan ve duygusal gelişim kapasitesine sahip değilken… Sessizlikleri bizi yanıltmasın! Çocuğun ruhunda yaşanan dehşetin boyutlarını düşünebiliyor musunuz?
Haydi gelin, makus muamele tiplerini yakından öğrenelim:
Fizikî istismar: Çocuğa karşı; genel sıhhatine ve bütünlüğüne, hayatına, gelişmenine ve onuruna ziyan veren ve verme riski olan, kasıtlı fizikî güç kullanılması durumunda çocuk fizikî istismara maruz kalmaktadır.
Cinsel istismar: Çocuğun (18 yaşında küçük “tüm” bireyler) tam olarak kavrayamadığı, gelişimsel olarak onay vermesinin mümkün olamayacağı, tıpkı biçimde gelişimsel olarak hazır olmadığı bir hareketin istismarcı tarafınca çocuğa uygulanan yahut uygulatılan her türlü cinsel içerikli yahut çağrışımlı davranıştır.
Duygusal istismar: Çocuğun duygusal, davranışsal ve bilişsel gelişim süreçlerine ziyan veren, sıkıntıya niye olan yahut gelişmenini engelleyen her türlü davranış duygusal istismardır. Çocuğun istek ve marifetlerini olumsuzlamak, çocuğu terk etmekle tehdit etmek, kardeşler içinde ayrım yapmak, çocuğa lakap takmak, çocukla dalga geçmek, küçük düşürmek, onurunu ve gururunu zedelemek, çok baskı yapmak yahut çok sakınmak, küfretmek, korkutmak, bağırmak, sevmemekle tehdit etmek, çocuğun kapasitesinin üstünde davranış ve marifetler beklemek duygusal istismar davranışları içindedır.
İhmal: Öteki makûs muamele tiplerinden farklı olarakihmal; çocuğun temel muhtaçlıklarının göz gerisi edilmesi ve karşılanmamasıdır. İhmal, barınma, beslenme, giyinme, fizikî, öz bakım, sıhhat, eğitsel yahut sevilmek ve ilgi görmek üzere duygusal gereksinimlerin karşılanmaması üzere harekette bulunmama davranışlarını içermektedir.
Pekala, ihmal ve istismarın çocuğun gelişmeninde niye olduğu sonuçlar nelerdir? Gelin, tanımlamaya, öğrenmeye, ayırt etmeye devam edelim.
● Bağlanma sıkıntıları
● Münasebet sorunları
● Olumsuz kendilik algısı
● Ayrılma telaşı
● İnanç problemleri
● Ağır korku, kaygı ve öfke hisleri
● Olağan zihinsel kapasiteye karşın dikkat dağınıklığı, hafıza ve odaklanma meselelerinin eşlik ettiği öğrenmede kuvvetlik
● Okula ahenk sorunları
● Akran bağlantılarında zorlanma
● Hislerini düzenlemekte zorlanma
● Düşük özsaygı
Bir toplumun en bedelli varlığı çocuklardır. En görünmez formundan en görünür formuna kadar her türlü makus muamele davranışını tanımak, bilmek ve gerçekleşmesinin önüne geçmek her toplum üyesinin sorumluluğudur.
Çocuğa makus muamelenin Meb’in sayfasında şu biçimde tanımlandığını görürsünüz: Çocukların ya da ergenlerin ana-babaları, onları bakıp gözetmek ve eğitmekle bakılırsavli bireyler, vasi üzere şahıslar ya da yabancı şahıslar tarafınca yapılan, bedensel ve/ya ruhsal olarak sıhhatlerine ziyan veren, fizikî, duygusal, cinsel ya da zihinsel gelişimlerini engelleyen tavır ve davranışları çocuğa berbat muamele olarak tanımlarız.
Dünya sıhhat örgütü ise çocuğa makus muameleyi 4 başlık altında tanımlıyor. ● Fizikî İstismar
● Cinsel İstismar
● Duygusal İstismar
● İhmal
İstismar üzere ihmal de çocuğa makûs muamele kapsamına giriyor. Zira istismar çeşitleri üzere dikkatsizliğin de sonuçları çocuğa ziyan verip gelişmenini mahzurlar. Bu iki kavramı harekette bulunma
yahut eylemsizlik” özelinde ayırabiliriz. İstismarda, istismarcı çocuğa etkin bir biçimde fizikî, cinsel yahut duygusal ziyan verici ve gelişmenini engelleyici bir tavır stantlar. İhmal’de ise ihmal eden kişi, çocuğun bir kadro gereksinimlerini karşılamayarak ona ziyan verir ve gelişmenini engellemiş olur. Sonuç olarak çocuğa makus muamele başlığı altında istismarı etkin bir aksiyon dikkatsizliği ise pasif bir eylemsizlik hali olarak tanımlayabiliriz. Lakin sonuçta çocuğun tecrübesi ve gelişimi açısından çocuk haksızlığa uğramış, ziyan görmüş, gelişimi engellenmiş yahut baltalanmıştır.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları kontratına nazaran gelişme, yaşama, iştirak ve korunma her bir çocuğun en temeldeki kozmik haklarıdır. Bu hakların sistemsel ve üniversal seviyede karşılanmasıyla ilgili yaşanan sorunlar bambaşka bir sosyal-politik-ekonomik hususken, bu hakların etkin yahut pasif tavırlarla aile ortasında ve yakın toplumsal etraf ortasında gasp edilmesi ve engellenmesi çocukta onulması imkansız olmayan ancak telafisi fazlaca sıkıntı yaralara sebep olmaktadır.
Bir sanat terapisi toplantımızda fotoğraflar çizerek oluşturduğumuz bir öyküde oluşturulan kainatın başına insan eliyle yahut meteor çarpması üzere doğal niçinlerle daima felaketler gelmekteydi. İçindeki canlılar bundan ziyan görmekteydi. İnsan hareketi yahut eylemsizliğiyle deneyimlediğimiz travmatik tecrübelerle doğal olarak yaşanan olumsuz travmatize edici tecrübeleri ayırt etmeme fazlaca büyük katkısı olmuştu o günkü çalışmamızın. Hissim şuydu: Günlük ve halk lisanıyla yalın bir tabirle “Allah’tan gelen baş üstüne, baş üstüne de insanın bir öbür beşerde niye olduğu yıkımla baş etmek, işte bu tanımı sıkıntı bir acı olmalı”. Hele ki bu insan kişinin ailesinden biriyse… Akrabası, bel bağladığı, güvendiği, ilgisine ve bakımına gereksiniminin olduğu biriyse… Üstüne üstlük toplumun geri kalanı kişinin/çocuğun ne yaşadığından habersiz ise yahut bilmezden gelip eylemsizliğiyle kişinin/çocuğun ihmal yaralarınızı derinleştiriyorsa… Ve en değerlisi çocuk olarak bir yetişkinin zihin, lisan ve duygusal gelişim kapasitesine sahip değilken… Sessizlikleri bizi yanıltmasın! Çocuğun ruhunda yaşanan dehşetin boyutlarını düşünebiliyor musunuz?
Haydi gelin, makus muamele tiplerini yakından öğrenelim:
Fizikî istismar: Çocuğa karşı; genel sıhhatine ve bütünlüğüne, hayatına, gelişmenine ve onuruna ziyan veren ve verme riski olan, kasıtlı fizikî güç kullanılması durumunda çocuk fizikî istismara maruz kalmaktadır.
Cinsel istismar: Çocuğun (18 yaşında küçük “tüm” bireyler) tam olarak kavrayamadığı, gelişimsel olarak onay vermesinin mümkün olamayacağı, tıpkı biçimde gelişimsel olarak hazır olmadığı bir hareketin istismarcı tarafınca çocuğa uygulanan yahut uygulatılan her türlü cinsel içerikli yahut çağrışımlı davranıştır.
Duygusal istismar: Çocuğun duygusal, davranışsal ve bilişsel gelişim süreçlerine ziyan veren, sıkıntıya niye olan yahut gelişmenini engelleyen her türlü davranış duygusal istismardır. Çocuğun istek ve marifetlerini olumsuzlamak, çocuğu terk etmekle tehdit etmek, kardeşler içinde ayrım yapmak, çocuğa lakap takmak, çocukla dalga geçmek, küçük düşürmek, onurunu ve gururunu zedelemek, çok baskı yapmak yahut çok sakınmak, küfretmek, korkutmak, bağırmak, sevmemekle tehdit etmek, çocuğun kapasitesinin üstünde davranış ve marifetler beklemek duygusal istismar davranışları içindedır.
İhmal: Öteki makûs muamele tiplerinden farklı olarakihmal; çocuğun temel muhtaçlıklarının göz gerisi edilmesi ve karşılanmamasıdır. İhmal, barınma, beslenme, giyinme, fizikî, öz bakım, sıhhat, eğitsel yahut sevilmek ve ilgi görmek üzere duygusal gereksinimlerin karşılanmaması üzere harekette bulunmama davranışlarını içermektedir.
Pekala, ihmal ve istismarın çocuğun gelişmeninde niye olduğu sonuçlar nelerdir? Gelin, tanımlamaya, öğrenmeye, ayırt etmeye devam edelim.
● Bağlanma sıkıntıları
● Münasebet sorunları
● Olumsuz kendilik algısı
● Ayrılma telaşı
● İnanç problemleri
● Ağır korku, kaygı ve öfke hisleri
● Olağan zihinsel kapasiteye karşın dikkat dağınıklığı, hafıza ve odaklanma meselelerinin eşlik ettiği öğrenmede kuvvetlik
● Okula ahenk sorunları
● Akran bağlantılarında zorlanma
● Hislerini düzenlemekte zorlanma
● Düşük özsaygı
Bir toplumun en bedelli varlığı çocuklardır. En görünmez formundan en görünür formuna kadar her türlü makus muamele davranışını tanımak, bilmek ve gerçekleşmesinin önüne geçmek her toplum üyesinin sorumluluğudur.